Đạt tới sự chứng ngộ đích thực, chứng ngộ cao là một việc rất khó khăn đối với những người được gọi là geshe hay những bậc, những vị đạo sư cao trọng
Chúng ta phàn nàn (cười) về tất cả mọi người rất nhiều nhưng chúng ta có lý do để nói về những gì sai trái. Nếu chúng ta không biết cái gì là sai thì khi đó chúng ta cũng sẽ không biết được cái gì là thật, cái gì là Pháp đích thực.
“Tất cả mọi sinh diệt của tri giác không làm ô nhiễm nổi cảnh giới viên mãn đó dù chỉ một chút bằng sợi tóc của vọng tưởng nhị nguyên.”
Nói một cách rốt ráo, cái cần chứng ngộ chính là giác tánh bổn lai – đó là đại an bình dứt bặt mọi biên kiến trong tất cả các khía cạnh của tâm, là đại an bình tịch diệt mọi chấp trước về trung đạo và biên kiến.” Như vậy, giác tánh bổn lai, hay Rigpa, là đại an bình tịch diệt mọi biên kiến, bất cứ loại biên kiến nào.
Mặc dù chúng ta cố gắng thực hành Pháp, cố gắng tịnh hóa những nghiệp tiêu cực của mình nhưng bởi vì chúng ta đã tạo quá nhiều bất thiện nghiệp, rất nặng nề, sâu dày nên cần phải có nhiều thời gian để tịnh hóa tất cả nghiệp chướng. Và đôi khi một cách rất tốt để trả nợ nghiệp là chấp nhận những đau đớn về thể xác.
Ngài Mipham Rinpoche nói rằng tâm vốn nhị nguyên. Bất cứ loại tâm nào – dù là tâm tiêu cực hay tâm tích cực hay tâm trung dung – chừng nào nó là tâm thì bản chất của nó là nhị nguyên.
Chúng ta luôn luôn dùng tâm để thấy, nghe, nghĩ và chúng ta nói: “Ồ tôi nghĩ như thế này”, “tôi thấy điều đó”, “tôi nghe điều đó”. Nhưng để giải thoát thì chúng ta cần phải hiểu sự thật về bản tánh của tâm – bản tánh của tâm là Tuệ Giác.
Lại có những hành giả chủ yếu công phu quán chiếu về Quang Minh Đại Viên Mãn – pháp này dạy rằng khi quán chiếu tới tận cùng tâm vi tế …” Điều đó có nghĩa là những người khác nhau, những giáo lý khác nhau có những cách hiểu Phật tánh khác nhau và có những cách hiểu phải thiền định thế nào khác nhau.
Tinh tấn luôn luôn là một cái gì đó gắn liền với Pháp, với tuệ hiểu biết, chánh niệm. Để làm rõ hơn điều này, Thầy muốn nói rằng nếu chúng ta chánh niệm một phút thì có nghĩa là trong phút đó chúng ta đang tinh tấn.
Thầy mong mọi người hiểu thấu đáo điều này và thêm thông suốt hơn nữa, để xây dựng một lối sống tốt đẹp hơn cho đường tu, để lợi lạc nhiều hơn từ việc tu hành.
